مقالات مباحثه ای-انتقادی

همانطور که گفتگوی علمی به صورت شفاهی و رودررو طرفداران بسیاری در میان اندیشمندان و پژوهشگران دارد، شیوه مکتوب این نوع مباحثه نیز به طور روزافزونی مورد توجه محققین قرار گرفته است. این گفتگوها عمدتا در قالب مقالاتی تحت عنوان مقالات مباحثه­‌ای منتشر می‌­شوند. در این مقالات عمدتا موضوعات چالشی که دیدگاه­‌های متفاوت و گاه متعارضی درباره آنها وجود دارد بیان می­‌گردند. یکی از شاخص­‌ترین نمونه­‌های اینگونه آثار علمی، رساله­‌های دانشجویان دوره­‌های تحصیلات تکمیلی در رشته­‌هایی نظیر فلسفه علم است که به ایجاد بحث و مناظره (دیالوگ) میان دو یا چند فیلسوف پیرامون یک موضوع می­‌پردازند.

در این دسته از مقالات عمدتا پس از بیان مقدمه­‌ای کوتاه، انواع ادعاها و استدلال­‌ها و شواهد طرفین با نام بردن از مکاتب فکری و اندیشمندان مربوطه ذکر می­‌شوند. پس از آن استدلال­‌های مقابل آنچه بیان شد، تشریح می­‌شود و در نهایت نویسنده به نتیجه­‌گیری و جمع­‌بندی میان نظرات مختلف اقدام می­‌کند. در این نتیجه­‌گیری ممکن است نظری جدید توسط نویسنده بیان شود و یا اینکه یکی از نظرات تشریح شده به صورت کامل و یا با بیان اصلاحاتی به عنوان نتیجه بحث بیان گردد.

در این مقالات ساختار استدلالی اهمیت فوق­‌العاده­ای دارد و عمدتا می‌­تواند مبتنی بر الگوهای برهان تولمین (عنوان انگلیسی درج شود)، برهان راجری (عنوان انگلیسی درج شود)، و استدلال کلاسیک یا ارسطویی باشد؛ انتخاب هر یک از این استدلال­‌ها بستگی به موقعیت و مخاطب مقالات دارد. در ادامه هر کدام از سه ساختار استدلالی مرسوم توضیح داده خواهند شد:

روش استدلال ارسطویی یا کلاسیک: این نوع ساختار را می­‌توان ساختار استاندارد این نوع مقالات دانست. شما با بیان اندیشه خود در مورد موضوع مورد بحث، شروع می‌کنید، سپس دیدگاه مخالف را مورد خطاب قرار می‌دهید و نقطه به نقطه آن را رد می‌کنید، در ادامه اندیشه خود را در قالب یک نظر منسجم با همه ابعاد لازم ارائه می­‌دهید، سپس استدلال‌هایی را می‌نویسید که ثابت می‌کند حق با شماست و با نتیجه‌گیری پایان می‌دهید.

روش استدلال راجری (Rogerian): استدلال راجری برای زمانی است که شما تمامی دیدگاه­‌های موجود حول یک موضوع را می‌شناسید و می­‌توانید همگی را توامان پوشش دهید. شما می­‌توانید دیدگاه‌­های مختلف را درک کرده و وفاق و اجماعی بین آنها ایجاد کنید. در این صورت، ابتدا نظرات مخالف را معرفی کنید، مزایا و معایب آنها را فهرست کنید، تصدیق کنید که هر دیدگاهی مزایای خود را دارد، اما دیدگاه برتر از نظر خود را تببین کنید، سپس تمام شواهد را در راستای تایید آن دیدگاه، تجزیه و تحلیل کنید و توصیه­‌های خود را ارائه دهید.

روش استدلال تولمین (Toulmin): این روش، هر استدلال را متشکّل از شش بخش می­‌داند: ادعا، دلایل، نتیجه­‌گیری، پشتوانه، شرایطی که ادعا تحت آن شرایط برقرار است، و شرایطی که ادعا تحت آن شرایط برقرار نیست. در این روش ابتدا استدلال اصلی خود را معرفی کنید – که می‌­تواند ناظر بر یک واقعیت، یک تعریف، یک رابطه علّی و معلولی، یک ارزش یا یک سیاست باشد- حقایق و شواهد پشتیبان (مبنا) برای استدلال خود بیابید، سپس پیوند بین استدلال و شواهد و نیز با حکم (نتیجه‌­گیری) را نشان دهید، در نهایت با شواهد مکمل (پشتیبان) از آن حمایت کنید. همچنین بپذیرید که شرایطی وجود دارد که ادعای شما درست نیست و آن شرایط عدم برقراری استدلال خود را تبیین کنید. در نهایت از دیدگاه معتبر دیگر (واجد شرایط)، به دیدگاه­‌های مخالف بپردازید (ابطال).

پاسخ و ارائه استدلال علیه مقالاتی که قبلاً در این مجله منتشر شده­‌اند نیز در این دسته از آثار قرار می­گیرد و کاملاً استقبال می‌­شود.