نقد کتاب

نقد کتاب اظهارنظر پیرامون یک کتاب یا مجموعه‌ای از کتاب‌ها در یک حوزه موضوعی مشخص است. نویسنده چنین مقالاتی باید به طور گسترده‌­ای با سایر کتاب­های مشابه منتشر شده آشنایی داشته باشد تا بتواند در جریان نقد خود، به بیان تمایز کتاب در دست نقد با سایر کتب مرتبط اشاره نماید. این امر از آنجا که در تحقق هدف نگارش چنین مقالاتی، یعنی کمک به خوانندگان برای انتخاب کتب موضوعی برتر در هر حوزه تخصصی، موثر است حائز اهمیت می‌­باشد.

باید توجه داشت که در این مقالات هدف خلاصه کردن کتاب نیست بلکه نویسنده باید کتاب را از دو بعد محتوایی و ظاهری تفسیر و نقد نماید. نقد نیز صرفا به معنای رد کارهای انجام شده نمی­‌باشد بلکه هر گونه تحلیلی اعم از بیان توصیفی محاسن کتاب و یا معایب و نقاط ضعف موجود، در حیطه نقد قرار می­‌گیرد.

در این مقالات انتظار می­‌رود تا به صورت عینی و با استناد به بخش­‌های مختلف کتاب موردنظر، به سوالاتی از قبیل موارد زیر پاسخ داده شود:

  • چرا پرداختن به موضوع مدنظر در این کتاب حائز اهمیت است؟
  • رویکردهای نظری نویسنده و یا نویسندگان کتاب در پرداختن به موضوع مدنظر چیست؟
  • چه نوآوری در نگارش این کتاب توسط نویسنده صورت گرفته است؟
  • این کتاب چه خلاءهای نظری را در حوزه مورد بررسی پوشش می­دهد؟
  • کتاب حاضر تا چه اندازه در گسترش ادبیات حوزه تخصصی مدنظر موثر بوده است؟
  • نحوه نگارش و فصل‌­بندی کتاب و نیز ارتباط مفهومی میان فصول کتاب چیست و چگونه ارزیابی می­شود؟
  • منابع مورد استفاده شده در این کتاب از نظر سطح علمی چگونه ارزیابی می­شود؟ آیا نویسنده به طور مناسبی از منابع معتبر در بخش‌­های مختلف کتاب استفاده کرده است؟
  • مخاطبان اصلی این کتاب چه کسانی می­‌توانند باشند؟

ساختار مقالات نقد کتاب بدین شکل پیشنهاد می­‌شود- اما در صورت انجام تغییرات موجه در ساختار پیشنهادی زیر، مقاله قابل ­بررسی است و مانع ورود به فرآیند داوری نمی­‌شود:

مقدمه: این بخش باید توجه خواننده را به کتاب مورد بررسی افزایش دهد. در این بخش نکات کلی و جذابی مانند بیان توصیفاتی از نویسنده ومترجمان کتاب، ناشر، نسخ مختلف موجود از آن، تحسین­‌هایی که  از اشخاص تراز در خصوص کتاب ارائه شده است، مخاطبان آن، و توضیحی پیرامون جایگاه موضوع اصلی کتاب در سپهر دانشی حوزه مربوطه ارائه می­‌شود.

نقد کتاب: در این بخش با استناد دقیق به محتوای کتاب در زمینه­‌های مختلف مانند حرف اصلی کتاب، روش تحقیق، ایده اصلی، جنبه نوآوری، چینش و فهرست مطالب، کتاب­‌های قبلی مرتبط با آن، و ... باید ارزیابی از محتوای کتاب صورت گیرد.

جمع­‌بندی: جمع­‌بندی بخش پایانی مقاله حاضر است که در آن ضمن بیان نقاط قوت و ضعف کتاب، در قالب گزاره­‌هایی شفاف باید نظرات نویسنده نقد کتاب در خصوص کتاب به صورت کوتاه بیان شود.