نقد کتاب اظهارنظر پیرامون یک کتاب یا مجموعهای از کتابها در یک حوزه موضوعی مشخص است. نویسنده چنین مقالاتی باید به طور گستردهای با سایر کتابهای مشابه منتشر شده آشنایی داشته باشد تا بتواند در جریان نقد خود، به بیان تمایز کتاب در دست نقد با سایر کتب مرتبط اشاره نماید. این امر از آنجا که در تحقق هدف نگارش چنین مقالاتی، یعنی کمک به خوانندگان برای انتخاب کتب موضوعی برتر در هر حوزه تخصصی، موثر است حائز اهمیت میباشد.
باید توجه داشت که در این مقالات هدف خلاصه کردن کتاب نیست بلکه نویسنده باید کتاب را از دو بعد محتوایی و ظاهری تفسیر و نقد نماید. نقد نیز صرفا به معنای رد کارهای انجام شده نمیباشد بلکه هر گونه تحلیلی اعم از بیان توصیفی محاسن کتاب و یا معایب و نقاط ضعف موجود، در حیطه نقد قرار میگیرد.
در این مقالات انتظار میرود تا به صورت عینی و با استناد به بخشهای مختلف کتاب موردنظر، به سوالاتی از قبیل موارد زیر پاسخ داده شود:
ساختار مقالات نقد کتاب بدین شکل پیشنهاد میشود- اما در صورت انجام تغییرات موجه در ساختار پیشنهادی زیر، مقاله قابل بررسی است و مانع ورود به فرآیند داوری نمیشود:
مقدمه: این بخش باید توجه خواننده را به کتاب مورد بررسی افزایش دهد. در این بخش نکات کلی و جذابی مانند بیان توصیفاتی از نویسنده ومترجمان کتاب، ناشر، نسخ مختلف موجود از آن، تحسینهایی که از اشخاص تراز در خصوص کتاب ارائه شده است، مخاطبان آن، و توضیحی پیرامون جایگاه موضوع اصلی کتاب در سپهر دانشی حوزه مربوطه ارائه میشود.
نقد کتاب: در این بخش با استناد دقیق به محتوای کتاب در زمینههای مختلف مانند حرف اصلی کتاب، روش تحقیق، ایده اصلی، جنبه نوآوری، چینش و فهرست مطالب، کتابهای قبلی مرتبط با آن، و ... باید ارزیابی از محتوای کتاب صورت گیرد.
جمعبندی: جمعبندی بخش پایانی مقاله حاضر است که در آن ضمن بیان نقاط قوت و ضعف کتاب، در قالب گزارههایی شفاف باید نظرات نویسنده نقد کتاب در خصوص کتاب به صورت کوتاه بیان شود.