موضوعات، مطالعات و افق‌های روانشناسی اجتماعی علم؛ پیشنهاداتی برای خط‌ مشی‌گذاران علم و فناوری

قلی پور, حسین

موضوعات، مطالعات و افق‌های روانشناسی اجتماعی علم؛ پیشنهاداتی برای خط‌ مشی‌گذاران علم و فناوری

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسنده

حسین قلی پور

گروه مدیریت دولتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

التفات به نقش بی بدیل علم در پیشرفت کشورها و توجه ویژه به این موضوع در سال های اخیر سبب شده است که در کنار مطالعۀ علم از منظر فلسفی و تاریخی، از زوایایی که به بُعد تجویزی آن، یعنی برنامه ریزی و خط مشی گذاری علم مرتبط تر است، نیز نگریسته شود. علاوه بر اقتصاد و جامعه شناسی علم، این بار از منظر روانشناسی علم، یعنی بررسی عوامل روانشناختی تأثیرگذار در رفتار علمی دانشمندان، به مطالعۀ علم پرداخته ایم. یکی از شاخه های روانشناسی علم، روانشناسی اجتماعی علم است که در سنجش با دیگر شاخه های آن، نوپاتر بوده است و به مطالعۀ نحوۀ تأثیرگذاری افراد و دانشمندان دیگر در فعالیت علمی می پردازد. تأثیرات آزمایشگر بر آزمایش، تأثیرات اجتماعی فرهنگی در علم، تأثیرات ارزیابی علم، شبکه های علمی، مربیگری و آموزش، فرایندهای گروه های کوچک در علم و نسبت جنسیت و علم، ازجمله موضوعاتی است که تاکنون دربارۀ آن ها مطالعه شده است. مطالعات موردی تاریخی، پارادایم های آزمایشگاهی، بررسی تأثیر رقابت و همکاری، ادراک و جانب داری افراد بر رفتار علمی، نحوۀ تخصیص علت به آثار، مسائل مربوط به روانشناسی صنعتی سازمانی نیز از موضوعاتی است که دربارۀ آن ها مطالعۀ جدی نشده است و به منزلۀ افق های پیشِ روی روانشناسی اجتماعی علم مطرح اند. گسترش کمّی و کیفی ارتباطات بین المللی، تأکید ویژه بر شاگرد پروری و تخصیص امتیاز ویژه برای آن در ارتقای اعضای هیئت علمی، برقراری تعادل میان فعالیت های فردی و گروهی در پژوهش های علمی، توزیع و تخصیص درست موقعیت های علمی و مشاغل مرتبط به نسبت جنسیت و درنهایت کمک به توسعۀ رشتۀ روانشناسی علم، پیشنهاداتی برآمده از یافته ها برای خط مشی گذاران علم و فناوری است.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.24767220.1396.07.3.1.5

عنوان مقاله [English]

subjects, studies and futures of social psychology of science; Suggestions for science and technology policy makers

نویسنده [English]

hossein gholipour

public Administration, Islamic studies and management, Imam sadiq university, Tehran, Iran

چکیده [English]

Attention to the unique role of science in the development of a country and the special attention to this issue in recent years has led, along with the study of science from a philosophical and historical point of view, from the angles that followed its prescriptive, namely, the planning and policy-making of related sciences It is also worth looking at. In addition to economics and sociology of science, psychology of science has also studied science from its own angle, ie, the study of psychological factors influencing scientific behavior of scientists. One of the branches of the psychology of science is the social psychology of science, which is more recent than other branches, and studies how other people and scientists are influencing scientific activity. Effects of the Experimenter on the Experiment, Social-Cultural Influences on Science, Influences Evaluation of Science, science networks, Mentorships/Training, Small Group Processes in Science and Gender and Science are among the issues that have been studied so far. Possible Historical Case Studies, Possible Experimental Paradigms, the study of the impact of competition and collaboration, the perception and advocacy of other people on scientific behavior, how to allocate the cause of the effects, issues of industrial-organizational psychology are also issues that have not been studied seriously and made to as the future lies in the social psychology of science. The quantitative and qualitative development of international communication, the emphasis on Mentorships and the allocation of special privilege to this in the promotion of faculty members, the balancing of individual and group activities in scientific research, correct distribution and allocation of the appropriate academic positions and related occupations relative to gender, and Ultimately, helping to develop the field of psychology of science are suggestions based on the findings for policy makers of science and technology.

کلیدواژه‌ها [English]

Science
scientific behavior
psychology of science
social psychology of science
science and technology policy making

مراجع

منابع

موسوی، آرش (1387). «توسعۀ تاریخی و مبانی معرفت‌شناختی روان‌شناسی علم». فصلنامۀ روش‌شناسی علوم انسانی، 14(55). 111-95.

موسوی، آرش (1390). درآمدی بر روان‌شناسی علم؛ تحلیل روان‌شناختی فرایند نظریه‌پردازی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

Achter, J. A., Lubinski, D., and Benbow, C. P. (1996). “Multipotentiality among the intellectually gifted: It was never there and already it’s vanishing.” Journal of Counseling Psychology, 43(1), 65–76.

Allport, G. W. (1985). “The historical background of social psychology”. In Handbook of social psychology, ed. G. Lindzey and E. Aronson. Hillsdale, N.J.: Erlbaum.

Asch, S. E. (1956). “Studies of independence and conformity: A minority of one against a unanimous majority”. Psychological Monographs 70(9), 1-70

Benbow, C. P., Lubinski, D., Shea, D. L., and Eftekhari- Sanjani, H. E. (2000). “Sex differences in mathematical reasoning ability at age 13: Their status 20 years later”. Psychological Science, 11(6), 474- 80

Berry, C. (1981). “The Nobel scientists and the origins of scientific achievement”. British Journal of Sociology, 32(3), 381–391.

Brewer W. F. and Mishra P. (1998). “science” IN W. Bechtel and G. Graham(eds.), blackwell companion to cognitive science, Oxford: Blackwell, p 744-749

Callon, M. (1974). “Is Science a Public Good?”. science, Technology and human values, 19, Isssue 4, 395-424.

Davies, P. G., Spencer, S. J., Quinn, D. M., and Gerhardstein, R. (2002). “All consuming images: How television commercials that elicit stereotype threat can restrain women academically and professionally”. Personality and Social Psychology, 28(12), 615–28.

Feist, G. J. and Gorman, M. E. (1998). “The Psychology of Science: review and Integration of a Nascent Discipline”. review of general psychology, 2(1), 3-47.

Feist, G. J. (2006). the psychology of science and origins of scientific mind. New Haven. CT: Yale University Press

Feist, G. J., Paletz, S., and Weitzer, W. (2005). Predicting scientific interest in college students: The influence of quantitative skills, gender, self-image, and personality. Manuscript in preparation

Fox Keller, E. (1986). Reflections on gender and science. New Haven, Conn.: Yale University Press.

Gorman, M. E. (1986). “How the possibility of error aﬀects falsiﬁcation on a task that models scientiﬁc problem-solving”. British Journal of Psychology, 77, 85–96.

Gorman, M. E. and Rosenwein, R. (1995). “Simulating social epistemology”. Social Epistemology, 91, 71–79.

International Conference at the National Institute for Science, Technology and Development tudies (NISTADS) on “Women in zcience: Is the Glass Ceiling Disappearing,”New Delhi, India, March 8 to 10, 2004.

Kelley, H. H. (1967). “Attribution theory in social psychology”. In Nebraska symposium on motivation,ed. D. L. Vine. Lincoln: University of Nebraska Press.

Long, J. S. (2001). From scarcity to visibility: Gender differences in the careers of doctoral scientists and engineers. Washington, D.C.: National Academy Press.

Rosenthal, R. and Rosnow, R. L. (1991). Essentials of behavioral research: Methods and data analysis. New York: McGraw-Hill.

Shadish, W. R. (1989). “The perception and evaluation of quality in science”. In Psychology of science: Contributions to metascience, ed. B. Gholson, W. R. Shadish, R. A. Neimeyer, and A. C. Houts. Cambridge: Cambridge University Press.

Shadish, W. R. and Fuller, S. (1994). Social psychology of science. New York: Guilford Press.

Shih, M., Pittinsky, T. L., and Ambady, N. (1999). “Stereotype susceptibility: Identity salience and shifts in quantitative performance”. Psychological Science, 10(1), 80–83.

Simonton, D. K. (1975). “Invention and discovery among the sciences: A p-technique factor analysis”. Journal of Vocational Behavior, 7, 275–281.

Simonton, D. K. (1980). “Techno-scientific activity and war: A yearly time-series analysis,1500-1903 A.D”. Scientometrics, 2, 251–55.

Simonton, D. K. (1989). “Chance-configuration theory of scientific creativity” In Psychology of science: Contributions to metascience, ed. B. Gholson, W. R. Shadish, R. A. Neimeyer, and A. C.

Zuckerman, H. (1996). Scientific elite. 2nd ed. New York: Free Press.